اسید استیک صنعتی (به انگلیسی: acetic acid)، اسید اتانوئیک یا جوهر انگور یک اسید آلی است که در گریدهای خوراکی، آزمایشگاهی و صنعتی در بازار موجود است.
ممکن است تصور کنید استیک اسید همان سرکه است؛ اما جالب است بدانید تنها 4% حجم سرکه از این ماده تشکیل شده است. acetic acid با فرمول شیمیایی CH3COOH و نام عامیانه سرکه، به صورت یک مایع بی رنگ است.
از کاربردهای این ماده می توان به عنوان حلال، در پزشکی و صنایع غذایی اشاره کرد.
همچنین عوارض استیک اسید شامل سردرد، سرفه، تب، تحریک بینی، گلو و چشم ها است.
در ادامه با خواص، طرز تهیه اسید استیک و کاربردهای آن بیشتر آشنا می شوید.
قیمت خرید اسید استیک:
برای اطلاع از قیمت اسید استیک و خرید آن به سایت پارس مهر شیمی شایسته مراجعه و در هر ساعت از شبانه روز سفارش خود را به صورت آنلاین ثبت نمایید. شما مشتریان گرامی همچنین می توانید با شماره های موجود در سایت، در ساعات کاری با کارشناسان مجرب پارس مهر شیمی تماس گرفته و سفارش خود را ثبت نمایید.
اسید استیک چیست؟
اسید استیک با فرمول شیمیایی CH3COOHو نام ایوپاک اسید اتانویک، یک اسید آلی به صورت مایع بی رنگ است.
این اسید نوعی اسید کربوکسیلیک است و در مقایسه با اسید فرمیک در جایگاه دوم قرار دارد.
ساختار این ماده شامل یک گروه متیل متصل به گروه عملکردی کربوکسیل است.
این ماده تقریبا یک اسید ضعیف به حساب می آید.
این ماده یک نوع واکنشگر شیمیایی صنعتی مهم است و در صنایع مختلفی مانند تولید چسب چوب، صنایع نساجی و فیلم عکاسی استفاده می شود.
همچنین از آن به صورت رقیق در اکثر رسوب زدا ها استفاده می شود.
خواص فیزیکی و شیمیایی
اسید استیک گلاسیال به دلیل شکل ظاهری کریستالی در دمای زیر 16.5، سرکه یخ نامیده می شود. فرم پودری این اسید به دلیل پیوند مولکولی با هیدروژن بوجود می آید. از آنجاییکه این ماده در دمای 120 درجه سانتی گراد بخار می شود جهت تشخیص دیمر ها کاربرد دارد. این اسید نوعی حلال پروتیک است که به دلیل قطبی بودن قابلیت امتزاج آن در آب بالاست. میزان نفوذپذیری آن 2.6 دی الکتریک است و میتواند به راحتی در ترکیبات قطبی و غیر قطبی مثل روغن ها، نمک ها و قندها حل شود. میزان انحلال پذیری عالی این اسید آن را به یک ماده شیمیایی مفید صنعتی تبدیل کرده است.
طرز تهیه اسید استیک
این اسید در مقیاس صنعتی توسط باکتری هایی به روش تخمیر ایجاد می شود. کربونیل کردن متانول از روش های رایج در تولید این اسید می باشد. پروسه این فرآیند در سه مرحله شکل می گیرد و متیل یدید به عنوان واسطه عمل می کند. مونوکسید کربن و متانول طبق معادله واکنش داده و استیک اسید تولید می شود:
HI + CH3OH → CH3I + H2O
CO+ CH3I → CH3COI
H2O+ CH3COI →CH3COOH + HI
دو فرآیند که برای کربونیل شدن متانول شکل می گیرد
- فرآیند مونسانتو با کاتالیزور رادیوم
- فرآیند کاتیوا با کاتالیزور ایریدیوم
روش های زیادی مانند اکسیداسیون استالدهید، اکسیداسیون اتیلن، تخمیر هوازی و غیر هوازی در جهت تولید این ماده وجود دارد ولی هیچ کدام نمی تواند با روش کربونیل شدن متانول رقابت کند. برای مثال یکی از این روش ها واکنش استیک انیدرید و اسید سالیسیلیک (خرید اسید سالیسیلیک) است که در طی آن آسپرین تولید می شود؛ در این واکنش استیک اسید به عنوان محصول جانبی تولید می شود.
واکنش ها:
واکنش اسید استیک با سود مایع:
سدیم هیدروکسید با این اسید تصفیه می شود و استات سدیم و آب را می سازد.
فرمول واکنش استیک اسید با آب:
این اسید در آب واکنش می دهد و یون های هیدرونیوم و استات را تشکیل می دهد. معادله این واکنش به شرح زیر است:
–CH3COOH + H2O → H3O+ + CH3COO
کاربردها:
این ترکیب کاربردهای فراوانی در صنعت دارد که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.
کاربرد در تولید مونومر وینیل استات
از مهمترین کاربردهای این ماده تولید مونومر وینیل استات است و حدود 33 درصد از حجم تولید جهانی این محصول را به خود اختصاص داده است. مونومر وینیل استات از طریق واکنش اتیلن، استیک اسید و اکسیژن در کنار کاتالیزوری مانند پالادیوم تولید می شود. وینیل استات در صنایع چسب و رنگ مورد استفاده قرار می گیرد.
تولید استر
استرهای اسید استیک در ساخت رنگ و کفپوش استفاده می شوند. از انواع این استرها می توان n- بوتیل استات، اتیل استات، پروپیل استات و ایزوبوتیل استات را نام برد:
H3C−COOH + HO−R → H3C−CO−O−R + H2O
استرهای استات در طی واکنش استالدهید تولید می شوند. اتیلن یا پروپیلن اکسید در واکنش با الکل منجر به تولید مونو اتر گلیکول می شوند و در نهایت توسط استیک اسید استری می شود.
سه محصول اصلی عبارتند از
- اتیلن گلیکول مونو اتیل اتر استات EEA
- اتیلن گلیکول مونوبوتیل اتر استات EBA
- پروپیلن گلیکول مونومتیل اتر استات PMA
حدود 15 تا 20 درصد از این اسید در جهان جهت تولید استرها استفاده می شود.
استیک انیدرید
در صورت ترکیب این اسید، استیک انیدرید حاصل می شود. ابتدا استیک اسید را در دمای بالای 700 درجه دهیدراته و آب زدایی می کنند و دوباره در واکنش با آن قرار می دهند و آنیدرید بدست می آید.
CH3CO2H → CH2=C=O + H2O
CH3CO2H + CH2=C=O → (CH3CO)2O
انیدرید استیک در صنایع نساجی، تولید فیلم های عکاسی و تشخیص هروئین به عنوان استات سلولز استفاده می شود.
کاربرد به عنوان حلال
استیک اسید گلاسیال یک حلال قطبی است. از این حلال برای خالص سازی ترکیبات آلی مورد استفاده قرار می گیرد. ترکیبات پس از حل شدن و متبلور شدن دوباره به خلوص می رسند. در حدود 20 درصد به عنوان حلال در تولید ترفتالیک اسید TPA مورد استفاده قرار می گیرد.
این اسید معمولا به عنوان حلال واکنش های کربوکاسیون مانند آلکیله شدن استفاده می شود. به دلیل ضعیف بودن نسبت به آب می تواند گزینه مناسبی برای شناسایی مواد قلیایی ضعیف مانند آمیدهای آلی باشد. از محلول استیک انیدرید می توان جهت تیتراسیون اسیدهایی مانند پرکلریک استفاده کرد.
کاربرد اسید استیک در پزشکی
این ماده در پزشکی به جهت درمان و تشخیص بیماری های سرطانی مانند سرطان دهانه رحم مورد استفاده قرار می گیرد. این اسید با غلظت 1 درصد به عنوان ضد عفونی کننده و در برابر طیف وسیعی از باکتری ها موثر است. برای پوست نیز بسیار موثر است و جهت درمان عفونت های پوستی مقاوم به آنتی بیوتیک می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
بازار خرید و فروش جهانی:
اسید استیک در صنایع متنوعی از جمله منسوجات، مواد غذایی و نوشیدنی، کشاورزی، مواد تمیز کننده خانگی، پلیمرها، رنگ ها و پوشش ها کاربرد دارد. بر همین اساس ارزش بازار جهانی این ماده در سال 2022 برابر با 19.76 میلیارد دلار بوده است و پیش بینی می شود تا سال2032 به 32.65 میلیارد دلار برسد و نرخ رشد 5.2% را طی کند. بازار این ماده را بر اساس منطقه ی جغرافیایی می توان به بخش های گسترده ای تقسیم نمود. برای مثال آسیا به دلیل کاربرد در طیف گسترده ای از صنایع به شدت در رشد بازار این ماده موثر بوده است. به ویژه به دلیل کشورهای روبه توسعه مانند چین. از سوی دیگر آمریکای شمالی به دلیل تاثیر گسترده در بخش منسوجات، در بازار این ماده تاثیر گذار بوده است.
MSDS، عوارض و نکات ایمنی:
اسید استیک، ماده ای قابل اشتعال و خطرناک است و از عوارض آن می توان به سردرد، سرفه، تب، تحریک بینی، گلو و چشم ها اشاره کرد. پیشنهاد می شود پیش از کار با این ماده نکات ایمنی را معالعه کنید.
- در زمان کار ا این ماده از دستکش، عینک و لباس محافظ استفاده کنید.
- باعث خوردگی و سوختگی پوست می شود؛ در صورت تماس فورا لباس های آلوده را تعویض و آن ناحیه را با آب فراوان بشویید.
- باعث آسیب جدی به چشم ها می شود، پس از تماس چشم آسیب دیده را برای 15 دقیقه با آب بشویید و اگر لنز تماسی دارید آن را خارج کنید.
- در صورت بلع این اسید، دهان را با آب شسته و سعی نکنید با استفراغ آن را خارج کنید.
- پس از استنشاق این ماده محیط کار را ترک و هوای تازه استشمام کنید.
- از آنجایی که این ماده و حتی بخارات قابل اشتعال هستند، در صورت آتش سوزی برای خاموش کردن آتش ناشی از آن از اسپری آب، فوم الکل مقاوم، کربن دی اکسید و مواد شیمیایی خشک استفاده کنید.
با رعایت نکات ایمنی خطرات ناشی از کار با این اسید ضعیف را کاهش دهید.
جمع بندی:
به طور کلی استیک اسید، اسیدی ضعیف و قابل اشتعال است که به دلیل خواص خود در صنایع مختلف کاربرد های گوناگونی را بر عهده گرفته است. این ترکیب آلی که به صورت مایع بی رنگ با بوی تند شبیه به سرکه است در صنایع غذایی، پزشکی، رنگ و غیره به کار برده می شود. خرید استیک اسید با بهترین کیفیت و قیمت به صورت آنلاین، به پارس مهر شیمی مراجعه نمایید.
