آشنایی با مواد شیمیایی صنعتی
مواد شیمیایی صنعتی و پایه در مقادیر بسیار زیاد تولید می شوند و مواد تشکیل دهنده حیاتی برای محصولات مورد استفاده در صنعت و مصرف کننده عمومی هستند. آنها شامل مواد خام شیمیایی مشتق شده از نفت و پتروشیمی، مواد معدنی اساسی و واسطه برای فرآیندهای شیمیایی هستند. صنایع شیمیایی تنوع عظیمی از محصولات را شامل می شود که تقریبا بر هر جنبه ای از زندگی ما تأثیر می گذارد. درک فرآیندهای تولید و ترکیب شیمیایی اساسی به منظور کاهش هزینه و رعایت مقررات زیست محیطی به طور فزاینده ای مهم است. بنابراین، در این مقاله سعی داریم با آشنایی با مواد شیمیایی صنعتی، گامی موثر در این زمینه برداریم.
تاریخچه مواد شیمیایی
تولید مواد شیمیایی شامل مجموعه ای از فرآیندها و عملیات درگیر در ساخت مواد شیمیایی است. در اواخر قرن نوزدهم، انفجاری در میزان تولید و انواع مواد شیمیایی تولیدی رخ داد و صنایع شیمیایی بزرگی در آلمان و بعدها در ایالات متحده شکل گرفت. صنایع شیمیایی از طیف گسترده ای از مواد اولیه، از هوا و مواد معدنی گرفته تا روغن استفاده می کند.
آشنایی با مواد شیمیایی اساسی
مواد شیمیایی اساسی که در مقادیر زیادی تولید می شوند، عمدتاً در صنایع شیمیایی و سایر صنایع قبل از تبدیل شدن به محصول برای مصرف کننده عمومی به فروش می رسند. این مواد شیمیایی اساسی، به دو دسته تقسیم می شوند که شامل انواع مواد شیمیایی حاصل از روغن، معروف به پتروشیمی و معدنی اساسی است.
- پتروشیمی و پلیمرها:
مهم ترین کاربرد پتروشیمی در ساخت طیف گسترده ای از پلیمرها است. هیدروکربن های موجود در نفت و گاز خام که عمدتا آلکان های زنجیره ای مستقیم هستند، ابتدا با استفاده از اختلاف در نقطه جوش از هم جدا می شوند. آنها به هیدروکربن هایی تبدیل می شوند که برای صنایع شیمیایی مفیدتر هستند. مانند آلکان های زنجیره شاخه دار، آلکن ها و هیدروکربن های معطر. این فرایندها در واحد، Cracking و فرآیندهای پالایشگاه مربوطه جدا سازی می شوند.
- معدنی اساسی:
این مواد، تعدادی ماده شیمیایی نسبتا کم هزینه ای هستند، که در تولید و کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرند. آنها در مقادیر بسیار زیاد، در حدود میلیونها تن در سال تولید می شوند. این مواد شامل کلر، سدیم هیدروکسید، سولفوریک و اسیدهای نیتریک و انواع مواد شیمیایی برای کود هستند.
کاربرد مواد شیمیایی در صنایع مختلف
مواد شیمیایی در حوزه های گسترده ای استفاده می شود و به دو دسته اصلی مواد شیمیایی صنعتی و آزمایشگاهی تقسیم می شوند:
- مواد شیمیایی صنعتی
کارشناسان و متخصصان این حوزه برای طبقه بندی مناسب تر، مواد شیمیایی صنعتی را به دو دسته «مواد شیمیایی آلی» و «مواد شیمیایی معدنی» تقسیم می کنند.
- مواد شیمیایی آزمایشگاهی
مواد شیمیایی آزمایشگاهی به هر ماده شیمیایی اطلاق می شود که در تست ها و آزمایشات آزمایشگاهی استفاده می شود. اکثر آنها معرف های شیمیایی استاندارد یا مواد شیمیایی ساده هستند که به عنوان مواد اولیه برای سنتز مواد شیمیایی پیچیده تر عمل می کنند. آزمایش ها به مواد شیمیایی نیاز دارند که درصد خلوص بالایی داشته باشند تا بر روند کلی آزمایش و نتیجه سایه نیندازد و باعث خطای آزمایش نشود. بنابراین آشنایی با مواد شیمیایی آزمایشگاهی با خلوص بالا جهت استفاده در آزمایشگاه بسیار مهم است.
انواع مواد شیمیایی در صنایع پتروشیمی
نفت و گاز مهمترین کاربرد مواد شیمیایی در این صنایع در برج های خنک کننده، بویلرها و بخش های مختلف تولیدی است. از مهمترین این مواد می توان به مواد ضدخوردگی، ضدرسوب، زیست کش و اکسیژن زدا اشاره کرد که در بخش های مختلف این صنایع کاربرد دارند.
- مواد شیمیایی ضدخوردگی و ضدرسوب
این مواد شیمیایی معمولاً در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در برج های خنک کننده، بویلرها و سایر مناطقی که در مورد خوردگی و رسوب بستن بحث می شود، استفاده می شود.
- زیست کش ها یا بایوسایدها
بایوسایدها معمولاً در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در برج های خنک کننده، دیگ های بخار و چاه های نفت و همچنین در دیگر منازعات رسوبی مورد استفاده قرار می گیرند.
- اکسیژن زداها
این مواد شیمیایی بیشتر در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در بویلر یا موارد مشابه در فرآیندهای تولید مورد استفاده قرار می گیرند. کاهنده نقطه نشت و روان کننده ها با استفاده از این مواد شیمیایی می توانند جریان روان تری از سوخت و روغن را تضمین کنند. این مواد همچنین از مشکلات پارافین در فیلترهای سوخت جلوگیری می کنند.
تفاوت های مواد شیمیایی آلی و معدنی
تفاوت مواد آلی و غیر آلی این است که ترکیبات آلی همیشه یک اتم کربن دارند، در حالی که بیشتر ترکیبات معدنی فاقد اتم کربن هستند. سایر تفاوت ها به شرح زیر است:
- تقریبا تمام ترکیبات آلی حاوی کربن-هیدروژن یا یک پیوند ساده C-H در آنها هستند.
- متداول ترین واقعیتی که ترکیبات آلی را از ترکیبات معدنی متمایز می کند، این است که ترکیبات آلی عمدتا از فعالیت یک موجود زنده ناشی می شود.
- در مقابل، ترکیبات معدنی از فرآیندهای طبیعی به دست میآیند که به هیچ یک از اشکال حیات روی زمین یا هیچ نتیجه آزمایشهای انسانی که در آزمایشگاهها انجام میشوند، مربوط نمیشوند.
- تفاوت بین ترکیبات آلی و معدنی به وجود یا عدم وجود اتم های کربن در آنها ختم نمی شود. اینها ویژگی های هر دو نوع ترکیب را دارند که گفته می شود متفاوت هستند.
ایمنی صنایع شیمیایی
ایمنی، باید در صدر برنامه های صنایع باشد و خطرات مواد شیمیایی بسیاری از محصولات در طی مرحله ساخت و حمل در نظر گرفته شود. آشنایی با مواد شیمیایی خطرناک برای پیشگیری از مشکل بسیار مهم است. ممکن است جامد، مایعات یا گاز، قابل اشتعال، مواد اکسید کننده، مواد منفجره، مواد خورنده و یا سمی باشند. فرآیندهای تولید اغلب شامل درجه حرارت بالا، فشارهای زیاد و واکنش های خطرناک هستند. برخی از مواد واکنش پذیر با آب به شدت خشن هستند و ایجاد گاز شدیدی می کنند که در حمل و نقل بسیار خطرناک است. به همین دلیل این صنعت در محدوده ایمنی مورد نیاز مقررات ملی و بین المللی عمل می کند.