آب اکسیژنه یا هیدروژن پروکسید
آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید، یک مایع ضدعفونیکننده پر استفاده است که بهعنوان سفیدکننده و اکسیدکننده هم به کار میرود. این ماده با فرمول شیمیایی H2O2 و وزن مولکولی ۰۱۴/۳۴ گرم بر مول، سادهترین پراکسید به شمار میرود و نامهای مختلفی مثل Oxidanyl و Dioxidane دارد. در این مطلب قصد داریم درباره مشخصات آباکسیژنه و انواع آب اکسیژنه برای شما توضیح بدهیم، گزیدهای پراکسید هیدروژن را بررسی کنیم، و موارد کاربرد هیدروژن پراکسید را نام ببریم. با خواندن ادامه مطلب با ما همراه باشید.
آب اکسیژنه یک مایع نسبتاً اسیدی است که مزه تلخی دارد و بهآسانی در آب حل میشود. به همین دلیل آن را بهعنوان یک اسید ضعیف میشناسند. همچنین، آب اکسیژنه یا پراکسید هیدروژن با هر نوع غلظتی، غیر قابلاشتعال است.
درست است که از این ماده بهعنوان سفیدکننده و ضدعفونیکننده استفاده میشود، اما باید بدانید که آب اکسیژنه با وایتکس تفاوت دارد و برای ضدعفونیکردن باید آب اکسیژنه 3% را به کاربرد. برای رقیق کردن آن 35% برای هر لیتر از این ماده باید یازده لیتر آب مقطر به آن اضافه کنید تا ماده 3% به دست بیاید.
توجه کنید که اگر آب اکسیژنه را با آب مقطر رقیق کنید و در دمای مناسب و دور از نور خورشید نگهداری کنید، تا دو ماه مشکلی برای آن پیش نمیآید و تجزیه نخواهد شد. اما اگر آب اکسیژنه را با آب معمولی رقیق کنید، این ماده بعد از یک روز تجزیه میشود.
نکته مهم دیگر این است که آب اکسیژنه صنعتی و آب اکسیژنه خوراکی با هم تفاوت دارند. آب اکسیژنه صنعتی حاوی فلزات سنگین است، اما در آباکسیژنه خوراکی این فلزات در اثر تصفیه حذف میشوند.
مشخصات آب اکسیژنه
آب اکسیژنه با نام هیدروژن پراکسید هم شناخته میشود. درباره مشخصات آب اکسیژنه باید گفت که ویسکوزیته این مایع بالاتر از آب است و در مقایسه با آب چسبندگی بیشتری دارد. حالت غلیظ این ماده به رنگ آبی روشن است و بوی تندی دارد. در مقابل، اگر آب اکسیژنه رقیق شده باشد، بیرنگ بوده و بوی خاصی از آن به مشام نخواهد رسید.
بهعلاوه، ازآنجاکه این آب بهعنوان اکسنده قوی محتوی عامل اکسیدان است، وزنی سنگینتر از آب معمولی دارد. به همین علت، ویژگیهای خود را در محلول قلیایی و اسیدی حفظ میکند.
هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه در سیستمهای بیولوژیکی از جمله بدن انسان یافت میشود. آنزیمهای بدن که از هیدروژن پراکسید استفاده میکنند را پراکسیداژ مینامند.
به طور معمول میتوانید آب اکسیژنه را به شکل محلول در آب با غلظتهای 3 یا 6 درصد در داروخانهها خریداری کنید. غلظتهای بالاتر این محصول مانند 35 یا 50 درصد، در صنایع غذایی و دیگر شاخههای صنعت کاربردهای خاص خود را دارند.
گریدهای هیدروژن پراکسید
هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه در صنایع مختلف کاربردهای متفاوتی دارد و بر همین اساس آن را به چند گرید گوناگون تقسیمبندی میکنند:
گرید دارویی
هیدروژن پراکسید 3 درصد: این درجه از آباکسیژنه دارای تثبیتکننده بوده و میتوان برای ضدعفونیکردن لوازم خانه و یا تمیزکردن زخمها از آن استفاده کرد.
گرید آرایشگر
هیدروژن پراکسید 3 تا 12 درصد: از این ماده بهعنوان سفیدکننده و تقویتکننده مو استفاده میشود.
گرید معرف
هیدروژن پراکسید 30 درصد: این نوع گرید را در آزمایشهای علمی و تحقیقاتی، و در واکنشهای مختلف شیمیایی به کار میبرند.
گرید الکترونیکی
هیدروژن پراکسید 30 تا 35 درصد: از این گرید برای تمیزکردن دستگاههای الکترونیکی استفاده میشود. علاوه بر این، بهمنظور تهیه ضدعفونیکنندههای دست هم این نوع گرید آباکسیژنه را به کار میبرند.
گرید فنی
هیدروژن پراکسید 35 درصد: گرید فنی آباکسیژنه حاوی مقدار اندکی فسفر است و بهمنظور خنثیکردن کلر موجود در آب به کار میرود.
گرید غذایی
هیدروژن پراکسید 35 و 50 درصد: تولید این گرید با هزینه بسیار زیادی انجام میشود و از آن در فرایندهای گوناگون تولید مواد غذایی استفاده میکنند.
گرید صنعتی
هیدروژن پراکسید 90 درصد: از این نوع گرید بهعنوان منبع اکسیژن در کیپ کارناوال و بهعنوان سوخت موشک استفاده میشود.
کاربرد هیدروژن پراکسید
در این قسمت شما را با موارد کاربرد هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه آشنا خواهیم کرد:
تولید سفیدکننده
حدود 60 درصد آب اکسیژنه تولیدی در جهان، صرف کاربرد بهعنوان ماده سفیدکننده در صنایع چوب و کاغذ میشود.
تولید سدیم پرکربنات و سدیم پربورات
یکی از کاربردهای مهم آب اکسیژنه، تولید سدیم پرکربنات و سدیم پربورات است که بهعنوان سفیدکننده ملایم در شستشوی لباسها به کار میروند.
تولید مواد ضدعفونیکننده
بهکاربردن هیدروژن پراکسید در تصفیه فاضلابها، ناخالصیهای آن را از بین میبرد. بهعلاوه، آب اکسیژنه توانایی اکسید کردن ترکیباتی که حاوی گوگرد هستند را دارد و به این شکل بوی بد فاضلابها را کم میکند.
ضدعفونیکردن وسایل جراحی
ازآنجاکه آب اکسیژنه تأثیر زیادی در ازبینبردن ویروسها و باکتریها دارد، میتواند برای ضدعفونیکردن وسایل مورداستفاده در اتاق عمل و جراحی مورداستفاده قرار بگیرد.
شستشوی جراحات
میتوانید از آب اکسیژنه حداکثر 5% برای شستشو و ضدعفونیکردن جراحتهای سطحی استفاده کنید. کافی است تکهای پنبه را به محلول آغشته کرده و بهآرامی روی قسمت آسیبدیده بکشید.
چراغ اضطراری
واکنش هیدروژن پراکسید و فنیل اگزالات استر، باعث ایجاد خاصیت نورتابی شیمیایی میشود که از آن در لامپهای میلهای استفاده میکنند.
درمان قارچ پا
بهمنظور درمان مشکلات قارچی پاها و انگشتان پیشنهاد میشود از محلولی به نسبت نصف آب اکسیژنه و نصف آب استفاده کنید. برای چند دقیقه پاها را در این محلول بگذارید و بعد از آن پاها را کاملاً خشک کنید.
سفیدکردن دندانها
اگر به طور منظم از هیدروژن پراکسید بهعنوان محلول شستشوی دهان استفاده کنید، دندانهایتان کمکم سفیدتر از قبل خواهد شد.
بازیافت کاغذ
آباکسیژنه نقش مهمی در بازیافت کاغذ دارد و سفیدکردن کاغذهای بازیافتی در برخی از کارخانههای بازیافت کاغذ توسط هیدروژن پراکسید انجام میشود.
ساخت موشک
به دلیل رقیق بودن اکسیژن، موشکها نمیتوانند در ارتفاعات زیاد از اکسیژن استفاده کنند، بنابراین اکثر موشکها یک مخزن آب اکسیژنه دارند تا بتوانند از اکسیژن آن استفاده کنند.
انواع آب اکسیژنه
هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه در سه گرید مختلف در بازار موجود است:
آب اکسیژنه صنعتی
آباکسیژنه صنعتی یا پراکسید هیدروژن بیشتر برای مصارف صنعتی ساخته شده و گرید صنعتی آن حاوی فلزات سنگین و خطرناک و تثبیتکنندههایی است که میتوانند در بافتهای چربی بدن انسان اختلال ایجاد کنند. به همین دلیل، گرید صنعتی پراکسید هیدروژن از گرید غذایی مجزا است.
آب اکسیژنه خوراکی
تولید آب اکسیژنه خوراکی هزینه بسیار زیادی دارد. گرید خوراکی هیدروژن پراکسید خوراکی فقط در دو نوع 35 درصد و 50 درصد تولید میشود. نوتروفیلهای موجود در بدن انسان آباکسیژنه را بهعنوان اولین خط دفاعی تولید میکنند.
آب اکسیژنه آزمایشگاهی
برای انجام آزمایشهای تحقیقاتی و پژوهشی از گرید آزمایشگاهی آباکسیژنه استفاده میشود.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.