کلر چیست؟

کلر در زبان فارسی برگرفته از واژه لاتین Chlorine می باشد که در جدول مندلیف با علامت cl نشان داده می شود و دارای عدد اتمی 17 است.
کلر در شرایط استاندارد خود به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده بسیار قوی و اکسید کننده شناخته می شود که قادر به ایجاد بهداشت فوق العاده ای در محیط مورد نظر می باشد.

این عنصر دو و نیم مرتبه از هوا سنگین تر بوده و در برخی از مواد غذایی و حتی بدن جانداران نیز وجود دارد.
بنابراین می توان گفت کلر به عنوان یک ماده حیاتی در زندگی بشر و به ویژه در مواقع بحرانی همچون مقابله با کرونا ویروس و امثالهم شناخته می شود.

انواع کلر

کلر را در یک دسته بندی کلی می توان به دو نوع کلر تثبیت شده و کلر تثبیت نشده تقسیم نمود. کلر تثبت نشده شامل اقسام ذیل است:

سدیم هیپوکلریت

لیتیم هیپوکلریت

کلسیم هیپوکلریت

در مقابل می توان به دی کلر و تری کلر به عنوان عناصر تثبیت شده اشاره نمود. کلر تثبیت شده دارای سیانوریک اسید هستند که باعث کاهش فرایند تجزیه کلر در برابر نور آفتاب می گردد.

آیا می دانستید در زندگی ما بسیار کاربرد دارد؟

کلر با علامت cl مهمترین عنصر موجود در جدول تناوبی است.
نمک خوراکی یکی از مهمترین منابعی است که حاوی کلر بوده و به همین علت در بسیاری از منابع پزشکی و بهداشتی به عنوان یک گندزدای قوی شناخته می شود.
این عنصر در بسیاری از ابعاد زندگی روزمره ما اعم از صنعت، کشاورزی، فناوری، بهداشت و سلامت و … کاربرد داشته و بخش مهمی از سلامت آب آشامیدنی را تامین می کند.
در ادامه به صورت تفصیلی این مسائل را بررسی می کنیم.

کاربرد در کشاورزی و باغداری

کشاورزی و باغداری یکی از مهمترین ارکان زندگی بشر در تمامی ادوار تاریخ بوده است.
آبی که برای مصارف کشاورزی و با باغداری مورد استفاده واقع می گردد، باید پاکیزه و عاری از انواع ویروس ها و باکتری ها باشد.
کلر یکی از مهمترین عناصری است که با هدف پاکسازی آب کشاورزی و باغداری در بسیاری از نقاط مختلف کشور مورد استفاده واقع می گردد.
از آنجا که کلر عرضه شده توسط شبکه های بهداشت محلی در روستاها و بخش های کشور نمی تواند جوابگوی نیاز کشاورزان و باغداران باشد
بنابراین خرید کلر از شرکت های معتبر یکی از برترین و مطمئن ترین روش های ممکن برای دستیابی به این ماده ضد عفونی کننده است.
لازم به ذکر است که سدیم هیپوکلریت و کلسیم هیپوکلریت برای مصارف کشاورزی و باغداری مورد استفاده واقع می گردند.

کاربرد در صنایع مختلف

این عنصر شیمیایی در بسیاری از صنایع غذایی و غیر غذایی کاربرد داشته و ما همه روزه به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم با بسیاری از صنایع و یا تولیدات صنعتی وابسته به کلر در ارتباط هستیم.
صنایع غذایی و صنعت کاغذ سازی مهمترین مصارف کلر در واحدهای صنعتی هستند.

کاربرد در صنایع غذایی

کاربرد کلر در صنایع غذایی مهم ترین و متداول ترین نوع بکارگیری این ماده ضدعفونی کننده در زندگی روزمره بشر است.
تا کنون هیچ ماده ای همچون کلر نتوانسته است سلامت و بهداشت میوه، سبزی، آب آشامیدنی و … را در کمترین زمان ممکن و با قیمت مناسب تضمین نماید.
کلر قادر است در مدت زمان بسیار اندکی – تقریبا دو تا سه ثانیه – سخت ترین و قوی ترین باکتری ها و ویروس ها را نیز نابود سازد.
ویروس کرونا یکی از ویروس هایی است که علی رغم قدرت بسیار زیاد، با سرعت فراوانی در مقابل کلر تخریب شده و مقاومت سلولی خود را از دست می دهد.
هیپوکلریت کلسیم متداول ترین نوع کلر برای گندزدایی از محصولات خوراکی است.

کاربرد در صنعت کاغذ سازی

صنعت کاغذ سازی یکی از مهمترین صنایعی است که از خاصیت سفید کنندگی کلر برای از بین بردن رنگ تیره کاغذ و حذف ماده لیگنین استفاده می شود.
این عملیات را با عنوان لیگنین زدایی نیز انجام می دهند. لیگنین زدایی در زمان تهیه و تولید خمیر کاغذ و طی چند مرحله با استفاده از کلر، دیوکسید کلر، اکسیژن و سایر ترکیب های رنگ بر انجام می گیرد.
این عملیات صرفا بر روی کاغذ هایی که باید به صورت سفید رنگ و با شفافیت کامل تهیه شوند صورت گرفته و تاثیری بر روی ویروس ها و باکتری هایی که در جریان توزیع و استفاده از کاغذ بر روی آن قرار می گیرند ندارد.

کاربرد به عنوان ضدعفونی کننده و گندزدا

این قابلیت که با عنوان پاکسازی و تمیز کنندگی نیز شناخته می شود در جریان مباحث پیشین مورد اشاره واقع گردید با این حال قابلیت گندزدایی کلر در استخرهای عمومی و خصوصی به شدت مورد توجه است. در ادامه به تشریح این موضوع خواهیم پرداخت.

کاربرد در استخر

اگر در ویلا و یا آپارتمان شخصی خود استخر دارید قطعا با کلر و کاربرد آن آشنا هستید اما اگر صرفا به استخرهای عمومی مراجعه کنید ممکن است سطح بهداشت و سلامت آب استخر برای شما جای سوال باشد.
در واقع آب استخرها با استفاده از دستگاه های کلر زنی و با استفاده از قرص کلر و یا پودر کلر گندزدایی و ضدعفونی می شوند.

گندزدایی آب استخر با هدف جلوگیری از رویش جلبک و مواردی از این قبیل صورت می گیرد اما  ضدعفونی آب با هدف نابودی ویروس ها و باکتری ها انجام می شود.
ویروس زگیل و ویروس تبخال از جمله متداول ترین ویروس هایی هستند که در صورت عدم استفاده از کلر به راحتی در محیط های مرطوب همچون استخرها و سرویس های بهداشتی از افراد ناقل به افراد سالم منتقل می گردند.
بنابراین استفاده از کلر برای حفظ بهداشت شخصی در استخرها را جدی بگیرید.

معایب استفاده

کلر در صورتی که به میزان اصولی و تعیین شده برای  مصارف مختلف مورد استفاده واقع گردد با ایجاد مشکلات و مسائل جدی برای افراد همراه نمی باشد اما استفاده بسیار زیاد و یا قرار گرفتن در مجاورت آن برای مدت زمان طولانی ممکن است شما را با مسائل ذیل مواجه سازد:

گاز کلر متصاعد شده سمی است و به همین علت این عنصر شیمیایی باید توسط یک فرد آگاه به علوم شیمی مورد استفاده واقع گردد تا بتواند در صورت مواجهه با مسئله خاصی، اقدامات ضروری را انجام دهد.

کلر به تنهایی قابلیت اشتعال ندارد اما در صورت تداخل با برخی از مواد دیگر به صورت انفجاری عمل می کند. بهتر است پیش از مصرف کلر، مقالات نگاشته شده در این زمینه را مطالعه نمایید.

کلر زنی آب آشامیدنی در صورتی که بیش از حد مجاز صورت گیرد منجر به تشکیل ترکیبات جانبی آلی هالوژنی در آب می گردد و در صورت افزایش غلظت، به عنوان یک آلاینده عمل می کند.

خشکی پوست و مو و ریزش مو یکی از مشکلات شایع در صورت تماس بیش از حد بدن با کلر است. این مسئله در صورت استفاده مداوم از استخر و شنای طولانی ایجاد می گردد.

کشته شدن میکروارگانیزم های موجود در آب ممکن است منجر به انباشته شدن لاشه میکروب ها و ورود آن ها به بدن انسان گردد. در موارد نادری این لاشه ها می توانند خود منجر به بیماری های مختلفی گشته و سیستم ایمنی بدن را تضعیف نمایند